Krzemieniecka Lucyna (pierwotne nazwisko Wiera Zeidenberg), (1907–1955), poetka, pisarka dla dzieci. Ur. 11 V w Warszawie, w rodzinie żydowskiej, córka dentystów Michała (pierwotnie Zeidenberga) i Balbiny z domu Harkavi. Po ukończeniu gimnazjum Instytutu Pedagogicznego Wolnej Wszechnicy Polskiej studiowała przez trzy lata polonistykę i romanistykę na Wydziale Humanistycznym Uniw. Warsz. Zadebiutowała w r. 1926 wierszem pt. Szczęście w dodatku literackim „Głosu Prawdy”, redagowanym przez Juliusza Kadena-Bandrowskiego. Wkrótce też nawiązała – raczej luźny – kontakt z radykalną grupą literacką „Kwadryga”, z kręgiem młodych poetów i prozaików. Kilkakrotnie brała udział w spotkaniach autorskich organizowanych przez członków „Kwadrygi”. Tu prawdopodobnie poznała Andrzeja Wolicę, lewicowego poetę, który został jej mężem w r. 1927. W t. r. przeszła na katolicyzm i przyjęła imię chrzestne Lucyna. W r. 1928 podpisywała się nazwiskiem dwuczłonowym: Krzemieniecka-Wolicowa, drukowała utwory w tych samych, co Wolica pismach („Głos Prawdy”, „Głos Literacki”, „Bluszcz”). Znany jest również wiersz Wolicy z r. 1928 pt. „Mojej żonie”. Małżeństwo jednak nie trwało długo, już bowiem w lutym 1929 r. K. przestała używać drugiego członu nazwiska. Przyjaźniła się z Zizi Halamą.

Twórczość dla dorosłych była tylko krótkim epizodem w pisarstwie K-iej. Od r. 1928 coraz bardziej skłaniała się ku literaturze dla dzieci i młodzieży. K., stale mieszkając w Warszawie, drukowała wiele wierszy zarówno w oddzielnych tomikach, jak i w licznych czasopismach, w tym głównie dziecięcych i kobiecych („Bluszcz”, „Czyn Młodzieży PCK”, „Dziecko i Matka”, „Płomyk”, „Płomyczek”, „Słonko”). W latach trzydziestych wydała m. in. tomiki: Idzie Nowy Roczek (1930), Łap-cap (1930), Cztery bajdy ciotki Adelajdy (1932), Cudowne okulary (1932), Z przygód Krasnala Hałabały (1936), O Jasiu Kapeluszniku (1938), Historia cała o niebieskich migdałach (sztuka kukiełkowa, 1935). Do r. 1939 wyszło ponad dwadzieścia utworów drukowanych oddzielnie, często w serii Biblioteki Książek Różowych lub Biblioteki Najpiękniejszych Bajeczek i Powiastek. W r. 1937 K. została członkiem Związku Literatów Polskich.

Na rozwój K-iej, jako poetki dla dzieci, wielki wpływ wywarła Janina Porazińska pomagając jej w kształtowaniu stylu pisarskiego oraz umożliwiając początkującej autorce druk utworów w pismach dziecięcych, a zwłaszcza w „Płomyczku” i „Słonku”. K., z natury nieśmiała, nigdy nie wierząca we własne siły, dość szybko jednak przy życzliwej zachęcie znanych już autorek (Janina Porazińska, Maria Kownacka, Wanda Borudzka) odnalazła własny ton w twórczości dla dzieci, osiągając w kolejnych tomikach wierszy coraz wyższy poziom artystyczny. Była to poezja oparta na motywach piosenki, bajki, legendy, przysłowia, fantastyki pochodzenia ludowego. Stąd uprzywilejowane miejsce w twórczości K-iej zajmują bajeczki, drobne obrazki, komedyjki, upoetyzowane baśnie, powiastki pisane prozą przeplataną rymami (charakterystyczna dla K-iej forma), miniaturowe opowiadania z życia dzieci. W pełnej prostoty i bezpośredniości poezji K-iej widoczny jest zawsze zasadniczy ton postawy autorki: umiłowanie dziecka, zwłaszcza dziecka biednego, rozumienie jego różnorakich potrzeb i pragnień.

Wybuch drugiej wojny światowej przerwał na pewien czas drogę twórczą K-iej. Poetka nie opuściła Warszawy mimo niebezpieczeństw, na jakie była narażona ze względu na swe pochodzenie żydowskie. Przed samym powstaniem wynajęła mieszkanie pod Warszawą, a w r. 1945 przeniosła się do Łodzi. W r. 1948 powróciła do stolicy. Zaczęła na nowo pisać, współpracując czynnie z Teatrem „Baj”, Polskim Radiem i pismami dziecięcymi („Świerszczyk”, „Iskierki”, „Płomyczek”). Po wojnie wydała m. in. tomiki: Kariera Franka Żyrafy, O młynarzu Sylwestrze (1946), Pan Klet i jego klejnoty (1947), Lenin wśród dzieci (1952), Słomkowy łańcuszek (1952), Pan Szyszkowski (1954), Bajze baju po zwyczaju (1956), Leśne rachuneczki (1953). Akcenty społeczne, widoczne już w wierszach przedwojennych poetki, nabrały tu głębszego wyrazu, aczkolwiek nie zawsze K. potrafiła uniknąć pewnego schematyzmu, zwłaszcza w utworach z lat 1949–54. Najlepsze wyniki osiągnęła w wierszach czy powiastkach wyraźnie nawiązujących do jej ulubionych od dawna konwencji ludowo-fantastycznych i baśniowych, a także podkreślających elementy zabawowe, humorystyczne, pejzażowe i językowe. W r. 1950 K. otrzymała nagrodę literacką m. stołecznego Warszawy za twórczość dla dzieci (za tomik wierszy O wielkim Stalinie), a w r. 1952 – nagrodę Prezesa Rady Ministrów. K. zmarła nagle 29 IX 1955 r. Pogrzeb pisarki odbył się 3 X na cmentarzu wojskowym na Powązkach. Pośmiertnie została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Dn. 5 XI 1958 r. została wmurowana na jej grobie płyta pamiątkowa.

Nowy Korbut (Słow. Pisarzy), II; Mały słownik literatury dla dzieci i młodzieży, W. 1964 s. 178; – „Bluszcz” 1935 nr 50–1 (fot.); Grodzieńska W., L. K., „Nowa Kultura” 1955 nr 41; Podhorska-Okołów S., Wspomnienie o L. K-iej – ulubionej poetce dzieci (fot.), „Poradnik Bibliotekarza” 1955 nr 11–2; – Nekrologi z r. 1955 (fot.): „Express Wieczorny” nr 233, „Głos Nauczycielski” nr 41, „Radio i Świat” nr 41, „Twórczość” nr 11, „Życie Liter.” nr 41, „Życie Warsz.” nr 235; – Arch. Związku Literatów Pol. w W.

Józef Zbigniew Białek